Even goed kijken! Heb gisteren in ieder geval voor de zekerheid vijf strengetjes garen ingesmeerd met de foto-emulsie om een blauwe cyanotype te maken. Vanmiddag ga ik ze belichten, en ook de papiertjes met afplakband.
Note to self: maak een gewoon A4-tje met geschreven tekst doorzichtig door het in te smeren met olie. Leg het bij belichten op de cyanotype. Test: belicht de garens met verschillende tijden. Ook de achterkant belichten?
Het nachthemd komt een beetje tot leven. De onderkant steekt nu fletser af door het donkerder blauw van de mouwen. Inderdaad, mijn badkamer heeft tegeltjes uit de tachtiger jaren, en de foto is wat geliger. Er zijn meer mogelijkheden nu. 1. Kraag en bovenlijfje ook met cyanotype bewerken en donkerblauw nastreven. 2. Zo laten en de onderkant verfraaien met donkerblauw garen, tulpen borduren? 3. Onderkant opnieuw insmeren met de cyanotype-chemicaliën en nu wél donkerblauw maken. 4. Gewoon alles blauw maken met of zonder tulpen. 5. ??
Verrassing nog vandaag: kleindochter Z. tekent tot mijn (en haar vaders) verbazing een complete kopvoeter met vingers en tenen! Wonderlijk toch hoe dat gaat met kinderen.
Gewoon tijd om op te passen na de korte vakantie. Geen tijd nog om mijn reisboekje aan te passen of een reisverhaaltje te schrijven. Tijd om te genieten van het kruipende en altijd lachende kleinkind. Nou ja, bijna altijd. Als ze moet inslapen gaat dat gepaard met een heel gevecht. Hierboven zie je Z. die in het kantoor met grote-mensen-stiften mag tekenen. (Nee, die mag je niet meenemen). Ze ging heel trots naar huis met deze kunstwerkjes in een papieren tas. Arme ouders, die moeten nu dit allemaal bewaren. Gelukkig zijn ze van het weggooien. Dat ben ik nog steeds aan het doen. Zelfs het honderddagenproject is al begonnen en ik heb nog niets gedaan.
De laatste dag in Parijs stond in het teken van cadeautjes kopen. Helaas zijn we niet helemaal geslaagd. Ook heb ik niet alles kunnen doen wat ik gepland had, maar kleindochter was tevreden! We hebben onszelf wel verwend met lekker eten en broodjes voor onderweg. Minder stappen dan gisteren, maar net zoveel trappen gelopen. De terugweg duurde vanwege spoorwegwerkzaamheden een uur langer. Maar we zijn weer veilig thuis. Over twee jaar met kleindochter drie op stap!
Minder gelopen, meer trappen, tóch moe en eerder naar het hotel. Twee keer warm gegeten, dat wel, nog steeds geen taartje, maar dat komt nog. Bij restaurant Mimosa aan de Rue de pont neuf heb ik een klein stickertje geplakt. We kregen ‘s avonds de slappe lach bij het bekijken van de foto’s die ik gemaakt had.
Ja, het valt niet mee om in Parijs te zijn. Met kleindochter L. ben ik drie dagen in Parijs. Ze doet me denken aan dochter L., die vaak met me meeging naar de lichtjesstad. Vandaag hebben we een héle dag om te struinen. Ik hou van Parijs!
Als ik lapjes insmeer met de foto-emulsie voor cyanotype mogen ze op een doek drogen. Dan leg ik die doek in de zon of in het licht en dan ontwikkel ik de lap in het bad. Linksonder vóór de belichting, rechtsonder vóór het wassen. Het wordt een interessante lap uiteindelijk. Boven links zie je een lapje dat ik onderweg op de grond gevonden had. Helemaal vies van de modder en het gebruik. Ik heb er foto-emulsie op gestreken, en na droging wat tulpjes op gelegd. Wat een wonderlijk lapje is het geworden, zo met de geweven band die ik niet behandeld had. Saillant detail: mijn smartwatch dacht dat ik met de crosstrainer aan het sporten was toen ik de lap verfde. Haha, zeven minuten extra bewegingstijd!
Ondertussen: heb mijn Duitse nachthemd geverfd met de foto-emulsie, heb het laten drogen en gisteravond eindelijk kunnen belichten. Aan beide(!) onderkanten! Het blauw wordt naar de kanten toe lichter, te wijten aan de afstand tot de UVlamp vrees ik.
Note to self: 30 minuten belicht, lamp op 50 cm hoogte. Beter is om in gedeelten te belichten. Dan kan het dichterbij en korter. Wel de rest afdekken met zwart plastic (twee of drie stukken?). De randjes wel inclusief bij de volgende belichting mee laten doen.
Gisteren lekker op de fiets.
Vandaag gewandeld in Heerlen met een oud-collega. Wat een mooie huizen staan er in de buurt van de Caumermolen! Ongelooflijk dat het kleine watertje dat daar stroomt alles onder water heeft gezet bij de grote overstromingen.
Oei, al dagen niets creatiefs gedaan. Een paar steekjes gebreid aan de omslagdoek, dát wel. En met dit mooie weer weer lekker buiten fietsen en in de tuin werken. Dat hoort ook bij het leven. Net zoals papier en piepschuim wegbrengen naar het milieupark. Een auto vol!! Het ruimt op. Nu weet ik ook weer hoeveel aquarelpapier en drukpapier ik nog heb, en waar ze liggen. Netjes beschreven op hun bergplaats, in de kast achter ons bed. Alle tijdschriften die er nog liggen mogen ook naar de papiercontainer, maar dat is een klusje voor volgende maand.
Eigenlijk hoef ik niet te experimenteren, want ik weet dat het wel gaat lukken met mijn nachthemd en cyanotype. Maar ik had nog wat met fotospul geverfde stofjes liggen en die moesten op. De blauwe links zijn die voorbewerkte stofjes van jacquard. Het wit is lichtblauw, dat duidt misschien erop dat de stoffen te oud zijn? Of zou ik meer citroenzuur moeten gebruiken in het spoelwater?
Note to self: gauw de stofjes van Jacquard opmaken!
Haha, vergeten een verhaal erbij te schrijven. Als griep zijn we kleine werkjes aan het maken in naturel kleuren. Hoe en wat weten we nog niet. We weten wel dat het er veel moeten zijn. Ook weten we al dat we in 2024 weer in Wilwerwiltz gaan tentoonstellen! Dit jaar helaas niet.
Ach, een extra dagje oppassen, meteen gevolgd door een avondrit naar de volgende oppasklus. Soms heb je van die weken, die vol zitten met leuke dingen. Met kleindochter Z. (zaterdag wordt ze drie) heb ik gezonde koekjes en brownies gemaakt. Zó schattig hoe ze gewoon een ei breekt boven de bak. Daarna nog lekker wandelen in de zon. Heb ik daarvan spierpijn?
Ben wel creatief bezig, maar dat is nog niet fotowaardig. Daarom maar even een verhaaltje van mijn broer, dat deze maand in het tijdschrift de Moesson staat.
Het was een beetje haastwerk gisteren. Bovendien had ik de jongste kleindochters om me heen. Maar het is gelukt. Het experiment was als volgt: de UVlamp werd een meter boven de grond aangezet. Op de grond lagen papiertjes die met de cyanotype oplossing waren ingesmeerd. Met kleindochter Z. de bloemetjes erop gelegd en dan een half uur wachten. Waarschijnlijk kan het ook veel korter. Je ziet de zonschaduw ook op de bloemen, maar bij de resultaten heeft deze schaduw geen invloed gehad. Bijzonder. Een oud-collega heeft de cyanotype midden-boven gekregen voor zijn pre-pensioen. Onderste foto is het moment na de belichting maar voor het uitwassen. De kleuren linksboven en midden zullen nog wel donkerder worden.
Opa Piet
Eigenlijk weet ik niet precies wanneer mijn opa Piet, vader van mijn moeder Sylvia ziek werd. Hij kreeg kanker en kreeg een buisje in zijn luchtwegen, een tracheostoma, waardoor hij opnieuw moest leren communiceren. Ik kan me niet meer herinneren hoe hij zijn eten kreeg. Ik denk haast vloeibaar, fijngemalen babyvoeding door een rietje of tube?
De echte naam van mijn opa was Theodorus Godfried Burer, geboren op 18 juni 1901 in Semarang in Nederlands-Indië. In 1917 werd hij ingeschreven als ambtenaar bij de Oost-Indische ambtenaren. In 1934 verloofde hij zich met mijn oma Geraldine Marie Erna (1913-1991) en trouwde op 10 februari 1934. Ze kregen een dochter, mijn moeder, en drie zonen. Hij had een broer die ook Theodorus heette, die getrouwd was met een jonger zusje van oma Ger. In 1949 zijn ze per boot naar Nederland gekomen. Ze hebben eerst in een pension gezeten in Den Haag, maar verhuisden na een tijdje naar Amsterdam.
Ze woonden in de Steven Vennecoolstraat 24h, in de Amsterdamse wijk Geuzenveld. Je moest in het portiek met de trap omhoog en dan moest je bellen bij de linkerdeur. Ik vond dat kleine spionnetje in de deur altijd heel intrigerend. Ik was te klein om erdoorheen te kunnen kijken. Later kwam er ook een kettinkje tussen de deur en het kozijn. Dan keek oma altijd even ertussen. Over de drempel kwam je dan meteen in een lange, donkere gang. Rechtdoor was de trap naar de kamer op de begane grond. Soms was die met een luik afgesloten. De kamer beneden noemde ik de tuinkamer, omdat je er in de tuin terechtkwam. Later heb ik in die tuinkamer een jaar vertoefd, toen ik na mijn mislukte studie ging leren en werken in Amsterdam. In mijn gedachten was het een grote tuin met bloeiende rozen, het terrein van mijn oma.
Als je links de gang inliep had je aan de linkerkant de deur naar de woonkamer, waar ook de eettafel stond, met zo’n dik tapijt erop en een asbak, die altijd vol was met peuken. Er was ook een deur naar het balkon, geloof ik. Er stond een kachel en er was iets van muziek, een platenspeler, denk ik? Oma zong graag een operaatje of twee mee. Er was ook vaker een kanariepietje in een kooitje. Die zong altijd vrolijk mee, maar kon ook solo gaan. Tot genoegen van oma. Aan de rechterkant van de gang was oma’s domein. Er stond een bed, wellicht nog eentje, want ik heb er geslapen met (snurkende) oma. Het belangrijkste vond ik dat ze daar de naaimachine had. Ik zie mezelf nog op de grond zitten, terwijl ik een bloes namaakte in bruin-witte blokjesstof. Met oma in de buurt kon ik alles! Oma verzamelde altijd stofjes, die ze op de markt kocht, en ik mocht er altijd wat van uitzoeken. Het is mij niet onbekend, deze verzamelwoede. Ik denk nog steeds aan die ritjes achterop de Solex bij oma naar de winkels en de markten.
Maar goed, het is het verhaal van de laatste dagen van mijn opa. Ik heb trouwens geen flauw idee waar hij dan sliep als ik er logeerde? Ik ga het nog navragen bij mijn tantes. Nog even verder met die gang. Aan het eind van de gang links kwam je weer in een slaapkamer terecht. Deze kamer had een deur naar het balkon. Op dat balkon heb ik eens doodsangsten uitgestaan toen ik met Oud en Nieuw een staaf Bengaals vuur had vastgehouden.
De gang ging naar rechts. De badkamer was aan je linkerkant. Het rook er altijd naar Pears soap. Soms had een van mijn ooms daar uren gedoucht en liep je door de mist. Weet niet meer of er rechts nog een kast was? De gang eindigde in de keuken. In gedachten was die wel piepklein. Met een fornuis rechts, het aanrecht rechtdoor en de deur naar een piepklein betonnen balkon links. Overal stond eten, er stonden potjes en pannetjes. Er was altijd wat te snoepen. Ook dit was het domein van oma.
Opa Piet was chemicus. Eerst in Buitenzorg (Nederlands-Indië) /Bogor (Indonesië) in de Plantentuin. In Nederland kon hij gelukkig ook aan de slag. Ik ben er een keer geweest. Omdat hij kleurenblind was, had hij een truc om achter een kleuruitslag te komen. Hij vroeg gewoon zijn collega dan om raad. “Wat denk je, collega?”, waren dan zijn gevleugelde woorden.
Opa was een kei in het oplossen van kruiswoordpuzzels, hij won weleens een prijsje. Ook de Toto werd plichtsgetrouw ingevuld. Hoe vaak ik die niet op de post heb moeten doen?
Ik heb twee brieven van mijn opa bewaard, waarin hij vertelt over zijn ziekte en lijdensweg. En dat het bijzonder was dat hij nog leefde. Hij zou drie jaar ‘gekregen’ hebben, maar het werden er al acht.
Hij was mijn enige opa; opa Coors ken ik alleen van de foto’s en verhalen. De vader van opa Piet heb ik ook nog gekend, opa Willem Burer. We waren beiden op 31 augustus jarig! Net als Koningin Wilhelmina trouwens; die was jonger dan opa Willem Burer!
De laatste dagen van opa Piet
Op 25 augustus 1973 schrijft opa Piet een brief aan zijn dochter Sylvia Coors-Burer:
A’dam, 25/8-‘73
Beste Sylvi
Bedankt voor je lange brief, en ik ga je ‘tzelfde aandoen. Intussen merk ik wel, dat je ‘t erg druk hebt en de handen vol met de jongens.
En ik wil vaak Mams sparen, want dikwijls moppert ze, dat ze niet even stil kan zitten.
Nou weet ik wel, dat zij ‘t vaak niet meent, begrijpelijk, als je in de zenuwen van mij zit.
O, Syl, je weet niet half, wat je ook beweert, hoe zwaar ik ‘t heb in de uren van 9 tot 10, 11 uur met klaar maken van de voeding
‘t Is geen kwestie van niet mekaar vertrouwen, maar ik weet, dat ze ‘t gewoon niet kan zonder ongelukken. Je moet ‘t ‘n tijdje leren, en ik weet ook niet hoe ik ‘t moet doen, ik heb de tijd niet, wanneer ik ‘t moet doen.
Ik wou, dat ze ‘t van een zuster v.W.Gasthuis kon leren.
Wat anders, leuk, dat Patries in Londen zit. Ik hoop dat ze zich daar vermaakt.
Niet alleen de jongens zijn gek op haar, ook ik vind ‘t altijd prettig, als ze hier zit, zo rustig, geen geblèr als van T. Toetie (niet vertellen).
Heb het nog altijd koud, soms weet ik niet, wat ik moet doen, vergeetachtig, oud, seniel.
Ja, wat wil je met zo’n ziekte.
Ik wou dat ik met Rob en Rina mee kon. Misschien, dat er nog een wonder komt van die Onbekende heilige Pater Savelberg van Sonja.
Ik zal maar uitscheien, je krijgt er wel genoeg van. Een volgende keer meer, Syl,
Onze hartelijke groeten, ook aan Charles en allemaal thuis, ook van mams,
Als altijd
Je liefste
Paps
Op 26 augustus 1973 was ik net thuis van bijna een maand vakantie in Engeland. Ik moest eerder thuiskomen, omdat er van alles nog geregeld moest worden voor mijn eerste studiejaar. Ik was bijna achttien, en eigenlijk wilde ik die zondag nog even naar opa en oma met de trein. Maar ik wilde naar televisie kijken en ik bleef thuis. Oma Ger belde die middag op om te zeggen dat opa in zijn eigen bloed gestikt was. We hebben gehuild! Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik had kunnen helpen als ik daar geweest zou zijn. Vanaf die dag heb ik nooit meer televisiekijken mijn leven laten bepalen.
Een paar dagen later wordt er een brief voor mijn moeder bezorgd met de post.
Het is de bovenstaande brief. Het adres staat er verkeerd op; in plaats van 21-73 staat er 23-50!
Dat was schrikken voor mam! Je vader is gestorven en je krijgt een brief na zijn dood. Bizar.
Opa is op donderdag 30 augustus begraven. Ik kan me een smalle looproute herinneren bij zijn graf. Ben er nooit meer geweest. Het graf is er al lang niet meer. Toch bijzonder dat ik nu deze brief vind, dertig jaar later, in de spulletjes van mijn moeder, die er ook al elf jaar niet meer is.
Patricia Coors
Swalmen, 31 januari 2023
Hapa Zome is Japans voor het op stof op papier hameren van bloemen en planten. Op de vensterbank in de keuken staan potjes met de Japanse Indigo, Persicaria Tinctoria. Ze staan er te verpieteren, maar hebben wel bloemetjes gekregen. Nu dacht ik gisteren, eens kijken of er zaadjes bij zijn. Wat schetst mijn verbazing? Ik heb 65 zaadjes kunnen redden. Hoera! De planten die buiten stonden hebben het door de vorst niet gered, allemaal dood! Zonde, want ze waren aan de bloei geweest. En ik had er genoeg zaad uit kunnen halen. Nu heb ik via Etsy al nieuw zaad besteld.
Omdat er naast de verdroogde ook nog groene blaadjes aan de stengels zaten, dacht ik: ik ga hameren! Niet zo’n goed idee op het aanrecht, maar het was al donker buiten. Het linnen is voorbewerkt met sojamelk. Het is een deel van mijn verfvoorraadstofjes. Vandaag bleek het groen wat blauwiger te zijn geworden.
Note to self: wat gebeurt er als ik de bladeren met zout bestrooi en dán ga hameren? Zal ik ook nieuwe stekjes maken om in de lente te herplanten?
